مواد تشکیل دهنده و ترکیبات چای

چای یک نوشیدنی معطر است که از گیاه چای به‌دست می‌آید. مصرف چای به قرن سوم قبل از میلاد در چین برمی‌گردد. چای از برگ گیاه کاملیاسنسیس تهیه می‌شود و دارای برگ‌های همیشه سبز به رنگ سبز تیره مایل به سیاه است. بوته گیاه چای در آب‌وهوای بسیار گرم و مرطوب رشد می‌کند. مواد تشکیل دهنده چای شامل تیانین، کافئین، تئوفیلین، تانن و…. است. هریک از این ترکیبات چای خاصیت ویژه‌ای به این نوشیدنی محبوب می‌بخشند. در این مقاله از مشهد برنج به بررسی انواع و ترکیبات تشکیل دهنده چای می‌پردازیم.

انواع چای؛ آشنایی با انواع چای

چای با ویژگی های منحصر به فرد خود در کل جهان طرفداران زیادی دارد. ترکیبات چای بر اساس انواع آن می‌تواند کمی متفاوت باشد. انواع چای براساس فرایندی که در فرآوری آن طی می‌شود، متفاوت است و در چند دسته قرار می‌گیرد.

1. چای سیاه

چای سیاه از اکسید شدن زیاد برگ حاصل می‌شود. بعد از متلاشی شدن، برگ‌ها داخل دستگاه مالش در معرض هوا قرار می‌گیرند تا کاملا اکسید شوند. این فرآیند طولانی اکسید شدن، باعث تیره‌شدن رنگ چای می‌شود.

2. چای سبز

رنگ برگ چای سبز بعد از فرآوری سبز رنگ است. بعد از چیدن برگ از بوته به آن حرارت یا بخار می‌دهند تا آنزیم‌هایی که منجر به اکسیدشدن برگ می‌شوند، از کار بیفتند و فرآیند اکسیداسیون انجام نشود. این فرآیند منجر به سبز ماندن رنگ برگ چای می‌شود. ترکیبات چای سبز منجر به کنترل وزن و لاغری می‌شوند و برای سلامتی بسیار مفید هستند.

3. چای اولانگ یا اژدهای سیاه

برگ چای سفید به طور کامل اکسید نمی‌شود و به آن چای نیمه اکسید نیز گفته می‌شود. هرچقدر زمان اکسیداسیون طولانی‌تر باشد، خصوصیات این چای به چای سیاه نزدیک‌تر و رنگش تیره‌تر است و هر چه میزان اکسیداسیون کمتر باشد، ویژگی این چای به چای سبز نزدیک‌تر و رنگ آن روشن‌تر است.

4. چای سفید

کمترین میزان فرآوری روی برگ چای سفید انجام می‌شود. روی برگ‌های خیلی جوان گیاه چای، کرکی سفید رنگ وجود دارد که هنگام خشک شدن رنگ سفید خود را حفظ می‌کند. این چای به دلیل عدم اکسیداسیون، مقدار کافئین کمی دارد. چای سفید بیشترین میزان آنتی اکسیدان را بین انواع چای دارد.

5. چای زرد

فرایند تهیه چای زرد بسیار شبیه به چای سبز است؛ اما یک مرحله اضافه‌‌تر نسبت به چای سبز دارد. قبل از خشک‌کردن به برگ چای اجازه اکسیدشدن با سرعت آهسته‌تری را می‌دهند و فرایند اکسیداسیون به‌جای آنزیم‌های خود برگ، به‌واسطه تخمیر میکروبی انجام می‌شود. این نوع از اکسیداسیون باعث می‌شود برگ چای به رنگ زرد در بیاید. این چای از لحاظ طعم ملایم‌تر از چای سبز است و عطر علفی چای سبز را نیز ندارد.

چای؛ مواد تشکیل ‌دهنده چای

باتوجه‌به تنوع فراوری انواع چای، ترکیبات چای نیز متفاوت است. در ادامه فهرستی از ترکیبات تشکیل‌ دهنده چای به همراه خواص آن‌ها ذکر خواهیم کرد.

1. آلکالوئیدها

آلکالوئیدها موادی هستند که در تحریک ماهیچه‌ها، مغز و سیستم عصبی مؤثرند و روی قلب، کلیه‌ها و سیستم تنفسی اثر تحریک‌کننده دارند. سه آلکالوئید کافئین، تئوفیلین و تئو برومین در چای موجود هستند.

1. کافئین

در ترکیبات چای کافئین یکی از مواد تشکیل‌دهنده چای است که بی‌رنگ، بی بو و تلخ‌مزه است و باعث رفع خستگی و خواب‌آلودگی و آرامش اعصاب می‌شود. این ماده باعث بالارفتن ضربان قلب شده و خاصیت ادرارآوری دارد. کافئین برای تقویت حافظه مفید است و از بیماری آلزایمر جلوگیری می‌کند. کافئین می‌تواند باعث کاهش دردهای عضلانی شود و مانع از اسپاسم و پرش پلک چشم می‌شود. این ماده موجب پیشگیری از سرطان پوست می‌شود. همچنین در مردان بر روی تعداد و کیفیت اسپرم مؤثر است. کافئین از شناخته‌شده‌ترین و معروف‌ترین ترکیبات چای است.

2. تئوفیلین

از جمله مواد تشکیل‌دهنده چای می‌توان به تئوفیلین اشاره کرد که شل‌کننده عضلات و افزایش‌دهنده جریان خون است. این ماده باعث تقویت قلب و تنظیم ضربان قلب می‌شود و ضدالتهاب است.

2. ترکیبات چای؛ پلی‌ فنول ‌ها

مهم‌ترین مواد تشکیل دهنده چای پلی ‌فنول ‌ها هستند که می‌توانند نقش آنتی‌اکسیدانی داشته باشند. پلی‌فنول‌ها احتمال ابتلا به سرطان و بیماری‌های قلبی را می‌کاهند. حدود 40 درصد وزن برگ چای را این مواد تشکیل می‌دهند. ترکیبات پلی‌فنول در طعم و رنگ چای مؤثرند و به دلیل داشتن مقدار زیاد آنتی‌اکسیدان موجب پیشگیری و درمان انواع بیماری‌ها می‌شوند. این مواد سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کنند. چای سبز که حاوی مقادیر بالایی از آنتی‌اکسیدان است، باعث جلوگیری از رشد و انتشار سلول‌های سرطانی می‌شود. این مواد حدود 1 تا 6 درصد وزن چای را تشکیل می‌دهند. تانن یک پلی‌فنول موجود در چای است.

 تانن

 تانن نیز یکی از ترکیبات چای است که می‌تواند مانع جذب مواد معدنی مثل آهن شود و مزه‌ای تلخ دارد. تانن نیز مانند کافئین ادرارآور است و باعث دفع مواد زائد بدن می‌شود. اکثر گیاهان دارای تانن هستند.

3. کاتچین و ویتامین‌ ها

 کاتچین ماده‌ای ضدسرطان، کاهنده چربی خون و ضدویروس است و مانع از افزایش قند خون و فشارخون می‌شود. همچنین از ترکیبات چای می‌توان به ویتامین‌هایی مثل ویتامین A، ویتامینB₁ ، ویتامینB₂ ، ویتامین B₆ ، ویتامینK  و … اشاره کرد.

4. ترکیبات چای؛ آمینواسیدها

آمینواسید چای، تلخی مواد دیگر آن را از بین می‌برد و طعم چای را بهبود می‌بخشد. اسیدهای آمینه به چای طعم شیرین می‌دهند. هرچه گیاه چای در محیطی رشد کرده باشد که تابش نور خورشید بیشتر باشد، اسیدآمینه کمتری دارد و هرچه بیشتر در سایه قرار بگیرد، میزان اسیدآمینه آن بیشتر خواهد بود. تیانین یکی از اسیدآمینه‌های موجود در چای است.

تیانین

وجود تیانین یکی از ترکیبات چای، مهم‌ترین عامل برای خوش‌طعم شدن چای است. این ماده خاصیت ضد استرس و آرام‌بخش دارد. این ماده ترشح اسید گاما آمینو بوتیریک را در مغز زیاد کرده و اضطراب را کاهش می‌دهد. کافئین و تیانین دو ماده‌ای هستند که باعث هوشیاری می‌شوند و در کنار هم حالت هم‌افزایی نیز پیدا می‌کنند. کافئین می‌تواند بی‌حالی را از بین ببرد و تیانین اثر کافئین بر مغز را متعادل می‌کند.

5. مواد تشکیل دهنده چای؛ مواد معدنی

نوشیدن روزانه چای بخش زیادی از نیاز بدن به منگنز، کلسیم، منیزیم، آهن، سدیم، نیکل، فلوئور، پتاسیم، مس و روی را برآورده می‌كند. مواد معدنی یکی از مهم‌ترین ترکیبات چای محسوب می‌شوند. فلوراید باعث استحکام دندان‌ها می‌شود و از بوی بد دهان جلوگیری می‌کند و موجب استحکام دیواره عروق خونی می‌شود. چای سبز میزان فلوراید بیشتری دارد.

6. آنزیم‌ها و کربوهیدرات‌ها

مهم‌ترین آنزیم‌های موجود در برگ گیاه چای پلی‌فنول اکسیداز و پراکسیداز هستند و باعث قهوه‌ای شدن رنگ برگ چای می‌شوند. کربوهیدرات‌های چای شامل مونوساکاریدها، دی‌ساکاریدها و الیگوساکاریدها هستند که موجب شیرین‌شدن چای می‌شوند.

7. رنگ ‌دانه‌  ها

یکی دیگر از ترکیبات چای رنگ‌ دانه‌ها هستند. در برگ‌های چیده نشده چای دو گروه از رنگ‌دانه‌ها را می‌توان یافت: کلروفیل‌ها و کاروتنوئیدها. این رنگ‌دانه‌ها موقع پژمرده و اکسیدشدن متراکم شده و منجر به تیره‌شدن رنگ برگ می‌شوند.

جمع‌بندی

مواد تشکیل دهنده چای شامل آمینواسیدها، آنزیم‌ها، کافئین، مواد معدنی، ویتامین‌ها، کربوهیدرات‌ها، فیبر و…  است. هریک از این ترکیبات تشکیل‌ دهنده چای خواص ویژه‌ای دارند که در بالا به آن‌ها اشاره شد. ترکیبات چای این نوشیدنی محبوب را به ماده‌ای مفید برای سلامتی بدن تبدیل کرده‌اند. چای خوش‌طعم ایرانی را از فروشگاه مشهد برنج تهیه کنید. مشهد برنج سفارش‌های شما را در سریع‌ترین زمان ممکن ارسال می‌کند.