روش های کاشت چای؛ آشنایی با گیاه و شرایط رشد چای

چای یک نوشیدنی معطر است که پس از آب پر‌مصرف‌ترین نوشیدنی جهان به شمار می‌آید. چای نوشیدنی محبوب در میان ایرانیان نیز است و بیشتر مردم آن را هر روز مصرف می‌کنند و آن را راهی برای درمان خستگی می‌دانند. معروف‌ترین انواع چای شامل چای سیاه، چای سبز و چای سفید است. این نوشیدنی با دم‌کردن برگ‌ها، جوانه‌ها یا شاخه‌های فراوری‌شده بوته‌ گیاه چای به مدت چند دقیقه در آب نزدیک به درجه جوش آماده می‌شود. شرایط رشد چای بر عطرو‌طعم چای تاثیر مستقیم دارد. روش های کاشت چای به دلیل رشد آن در شرایط مختلف متنوع است. در ادامه مطلب از مشهد برنج ارائه‌دهنده انواع برنج و چای باکیفیت به‌بررسی ملزومات و شرایط لازم رشد چای می‌پردازیم

تاریخچه ورود چای به ایران و منشا آن

بوته چای اولین بار در حدود پنج هزار سال قبل در چین کشف شد. چای که از برگ‌های سبز گیاه کاملیا سننسیس تهیه می‌شود و گیاه بومی کشور چین و هندوستان است. در کشورهای مختلفی از جمله هندوستان، سیلان، اندونزی، ژاپن، آفریقای شرقی، پاکستان، ایران، ترکیه، آرژانتین، برزیل و پرو کاشته می‌شود. این گیاه معطر که توسط یک شاهزاده قاجار به ایران وارد شده ‌است ویژگی‌های خاصی دارد. تنوع در روش های کاشت چای و مقاومت گیاه چای به سرما از ویژگی‌های خوب این نوشیدنی جذاب است. چای بیشتر به‌عنوان یک نوشیدنی محرک مورداستفاده قرار می‌گیرد.

شرایط رشد چای

گیاهان برای طی‌کردن روند رشد خود به شرایطی نیاز دارند که باید فراهم باشد. شرایط موردنیاز برای رشد و پرورش گیاه چای عبارت‌اند از:

1. آبیاری

گیاه چای به آبیاری منظمی نیاز دارد و در طول دوران جوانه‌زنی سطح بستر کشت باید همواره مرطوب باشد. وقتی ارتفاع گیاه به ۱۰ سانتی‌متر رسید، میزان و دفعات آبیاری کاهش می‌یابد و در طول هفته فقط نیاز به دو یا سه بار آبیاری دارد. در بخش روش ‌های کاشت چای به‌تفصیل در این زمینه توضیح خواهیم داد.

2. دما و نور

دمای مناسب جوانه‌زنی بذر چای بین ۲۴ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد است و دماهای کمتر از ۱۵ درجه سانتیگراد به رشد آن آسیب می‌رساند. بذر گیاه چای برای رشد و نمو بهتر به نور کامل خورشید نیاز دارد و نور کافی از شرایط رشد چای محسوب می‌شود

3. خاک

باتوجه‌به روش های کاشت چای، کاشت آن در خاک حاصلخیز اهمیت زیادی دارد. گیاه چای در خاک‌های غنی از مواد آلی توانایی رشد بهتری دارد و استفاده از کود مناسب باعث می‌شود، گیاه بتواند رشد و نمو خوبی داشته باشد. هنگام رشد درختچه چای بایستی از آن به‌دقت مواظبت کرد و افزودن کودهای ازته، پتاسیم و انیدرید فسفریک به خاک آن موجب ایجاد شرایط رشد چای بهینه می‌شود.نوع خودروی چای بیشتر در زمین‌های نفوذپذیر و با آب‌وهوای مرطوب و معتدل و  دمای حدود ۱۸ درجه سانتیگراد می‌روید.

ویژگی‌های بذر گیاه چای

تخم چای پس از چیده شدن باید مدتی در محلی مناسب نگهداری شود و بلافاصله پس از چیدن از درختچه قابل‌کاشت نیست. اما برای حفظ قوه‌ی حیات بذر چای آن را در جای نسبتاً مرطوب نگه می‌دارند. بذر چای باید سالم و قوی باشد و از بوته‌های سالم و قوی ویژه‌ی بذر انتخاب شده باشد.

روش های کاشت چای بر اساس نوع کشت

بر اساس نوع کشت و اینکه از بذر چای استفاده شود یا خیر دو روش برای کاشت انواع چای وجود دارد که عبارتند از:

1. پاشیدن بذر

یکی از قدیمی‌ترین روش های کاشت چای پاشیدن بذر است. برای این کار از دانه درختچه‌هایی استفاده می‌شود که به طور اختصاصی برای تولید بذر کاشته شده باشند. عملیات برداشت بذر دو تا سه بار در هفته انجام می‌شود و معمولاً بذرهای سنگین‌تر را برای کشت چای انتخاب می‌کنند.

2. قلمه ‌زدن

امروزه روش های کاشت چای شامل پیوندزدن، پاجوش، خوابانیدن، قلمه‌زدن و کشت بافت است. برای قلمه‌زدن، قلمه‌ها از گیاهان با ویژگی‌های مطلوب گرفته می‌شوند و روی بسترهای مخصوص پرورش چای قرار می‌گیرند و ۱۲ تا ۱۸ ماه در این شرایط باقی می‌مانند و بلافاصله بعد از ریشه‌دار شدن، برای کشت اصلی استفاده خواهند شد. گیاه حاصل ۴ سال بدون جداشدن هیچ برگی از آن، باقی می‌ماند تا به ارتفاع مطلوب برسد و در پایان سال پنجم گیاه چای آماده برداشت می‌شود.

روش های کاشت چای در مناطق گوناگون کشور با شرایط اقلیمی مختلف

بر اساس مناطق اقلیمی روش های کاشت چای به 4 دسته تقسیم می شود که به شرح زیر است:

1. کاشت چای در زمین های جنگلی شمال

یکی از مناطق مناسب برای کاشت چای مناطق شمالی کشورمان است. در این روش کاشت چای ابتدا با شخم عمیق بوته‌ها و درختچه‌های دیگری را که به‌خاطر مطلوب‌بودن شرایط اقلیمی در آن منطقه رشد کرده‌اند، ریشه‌کن می‌کنند؛ زیرا رشد مجدد آن‌ها منجر به فقیر شدن خاک و آلودگی زمین‌ها می‌شود. این امر باعث کاهش محصول چای خواهد شد؛ بنابراین یکی از روش‌ ‌های کاشت چای خارج‌کردن این گیاهان از مزرعه است .

2. بهترین روش کاشت چای؛ کاشت چای در زمین های شیب دار

کاشت چای در زمین‌های شیب‌دار یکی از بهترین روش‌ هایکاشت چای است. با اینکه گیاه چای برای رشد به بارش سنگین نیاز دارد؛ اما آب راکد هم برای ریشه آن مضر است. چای بر روی زمین‌های با شیب ملایم رشد بهتری دارد؛ چون امکان زهکشی طبیعی را به گیاه خواهد داد. برداشت زیاد از مزارع چای و هرس زیاد، باعث کاهش مواد آلی موجود در خاک می‌شود. همچنین عمل فرسایش خاک در زمین‌های شیب‌دار منجر به کاهش بیشتر این مواد آلی می‌شود؛ به همین دلیل چای در زمین‌هایی به شکل پلکانی کشت می‌شود.

3. کشت چای در زمین و دشت های جلگه ای

احداث شبکه زهکشی یکی از روش ‌های کاشت چای است. زهکشی به حفظ رطوبت متعادل خاک و هدایت آب‌های اضافه به خارج از مزرعه چای کمک می‌کند. زهکشی مناسب منجر به پایین‌تر بردن سطح آب‌های زیرزمینی تا ۹۰ سانتی‌متر از سطح خاک می‌شود و از خفگی ریشه گیاه چای جلوگیری می‌کند. بهترین روش زهکشی احداث و ایجاد کانال‌های روباز در مزارع چای است.

4. روش های کاشت چای؛ کشت چای در زمین قبلا چای کاری شده

به دلیل برداشت‌های مداوم سالانه زمین موردنظر برای کشت چای ضعیف می‌شود. به‌منظور رفع این مشکل از کشت گیاهانی مثل سویا و لوبیاچشم‌بلبلی که به‌عنوان کود سبز شناخت می‌شوند، استفاده می‌شود که موجب غنی‌شدن خاک و تأمین مواد آلی آن و همچنین افزایش نفوذپذیری خاک  و قدرت نگهداری رطوبت می‌شود. بدین منظور دو سال متوالی کاشت گیاهان ذکرشده انجام می‌گیرد و هر سال قبل از شکوفه دادن، آن‌ها را با شخم عمیق در زیر خاک دفن می‌کنند تا ضمن پوسیده‌شدن باعث غنای بیشتر خاک شوند.

خواص درمانی انواع چای

باتوجه‌به روش های کاشت چای و شرایط رشد این گیاه علاوه بر چای سیاه چای سبز و چای سفید هم داریم که دارای خواص درمانی فراوانی هستند. چای سیاه دارای خاصیت ضد اسپاسم، ضددرد، کاهش‌دهنده‌‌ چربی خون، ضدافسردگی، محرک، ادرارآور، تقویت‌کننده‌ی قلب، ضد میکروب، دافع سموم از بدن، تقویت کننده‌ی کبد و کلیه، محرک سیستم عصبی و… است.

 چای سبز نیز خاصیت تحریک‌کنندگی سیستم ایمنی بدن، ضدالتهاب، جلوگیری از پوسیدگی دندان، ضد خارش، بهبود عملکرد مغز، پیشگیری از امراض مغزی مثل آلزایمر و پارکینسون، افزایش سوخت‌وساز بدن و کمک به کاهش وزن را دارد.

چای سفید موجب افزایش میزان انسولین و کمک به بیماران دیابتی، بهبود عملکرد مغز و کاهش احتمال ابتلا به بیماری پارکینسون و آلزایمر، جلوگیری از سرطان، کاهش ابتلا به امراض قلبی، کاهش وزن، کاهش علائم سندروم پیش از قاعدگی، حفظ سلامت پوست، سرماخوردگی، آنفولانزا و… می‌شود.

جمع‌بندی

گیاه چای، گیاهی همیشه‌سبز و بومی آسیای شرقی است. امروزه چای یکی از اجزای جدایی‌ناپذیر زندگی ایرانیان است. روش های کاشت چای متنوعی که در حال حاضر رایج شده است، منجر به افزایش میزان و همین‌طور کیفیت چای تولیدی شده ‌است. شرایط رشد چای در شهرهای شمالی کشور ما و به‌ویژه لاهیجان به‌خوبی فراهم است و چای ایرانی از باکیفیت‌ترین انواع چای محسوب می‌شود. چای خوش‌عطر ایرانی را از فروشگاه مشهد برنج تهیه کنید. فروشگاه مشهد برنج سفارشات شما را در سریع‌ترین زمان ممکن ارسال می‌کند.